Onderduikhuizen voor Joden in Deventer

Deze website is een bijdrage aan de geschiedschrijving van de stad Deventer. Er wordt een overzicht gegeven van de panden, waarin zich hier tijdens de bezettingsjaren 1942-1945 de Joodse onderduik heeft afgespeeld.

Joden in Nederland

In de tweede wereldoorlog zijn meer dan 100.000 Joden uit Nederland door de bezetter om het leven gebracht. Het grootste deel daarvan had gehoor gegeven aan het Duitse bevel om zich voor ‘een werkkamp in het Oosten’ te melden, niet wetend dat het om vernietigingskampen ging waar zij kort na aankomst vermoord zouden worden. De rest van de Joodse mensen vertrouwde het niet en dook onder. Het kwam voor dat binnen een familie sommigen zich aanmeldden en anderen onderdoken. Talrijke kleine kinderen werden bovendien aan onbekenden toevertrouwd door hun Joodse ouders vòòr hun deportatie. Van de aldus uit het openbare leven verdwenen Joden zijn er veel gered, een grove schatting is 25.000. Helaas zijn vele anderen door toeval of verraad gevonden en in een vernietigingskamp of elders alsnog vermoord.


In deze bovenwoning leefde Stine (Johanna Christina) Haverkamp (1873).

Brink 62Zij had gewerkt als hulp in de huishouding, bleef ongetrouwd en ging hier wonen toen ze met werken stopte. Haar achternichtje Marietje Ehrenreich (1924), dat aan de Zandpoort woonde, kwam er dagelijks. Marietje getuigt als volgt. Vanaf 1942 gaf ‘tante Stine' gedurende twee jaar boven de door haar bewoonde etage onderdak aan het Deventer Joodse echtpaar Hein Joseph Lindeman (1907 - 1945) en Hendrika Elisabeth de Lange (1904). Om minder Joods te lijken had Hendrika haar zwarte haren gebleekt. Incidenteel herbergde Stine ook de Joodse Jaap Ehrenreich (1896 - 1945), die aangetrouwde familie van haar was.

Stine kreeg op een kwade dag onverwacht bezoek van twee neven met NSB-sympathieën. Die zagen meer bonkaarten liggen dan bij een alleenwonend persoon te verwachten waren. Deze werden haar door de illegaliteit bezorgd voor haar onderduikers, maar dat zei ze natuurlijk niet. Op de vraag hoe ze daaraan kwam heeft ze geantwoord dat die door haar in de brievenbus waren gevonden. Sindsdien werd haar huis in de gaten gehouden. Bij een inval werd  Hein Joseph Lindeman meegenomen. Zijn vrouw ‘kletste zich eruit’ en werd niet gearresteerd. Volgens een andere versie werden ze beide meegenomen. Zowel Hein Joseph Lindeman als Jaap Ehrenreich is op 6 april 1945 op de Oxerhof vermoord.
Hier is het verhaal over Jaap Ehrenreich te lezen/downloaden.

Het adres op de kaart