Onderduikhuizen voor Joden in Deventer

Deze website is een bijdrage aan de geschiedschrijving van de stad Deventer. Er wordt een overzicht gegeven van de panden, waarin zich hier tijdens de bezettingsjaren 1942-1945 de Joodse onderduik heeft afgespeeld.

Joden in Nederland

In de tweede wereldoorlog zijn meer dan 100.000 Joden uit Nederland door de bezetter om het leven gebracht. Het grootste deel daarvan had gehoor gegeven aan het Duitse bevel om zich voor ‘een werkkamp in het Oosten’ te melden, niet wetend dat het om vernietigingskampen ging waar zij kort na aankomst vermoord zouden worden. De rest van de Joodse mensen vertrouwde het niet en dook onder. Het kwam voor dat binnen een familie sommigen zich aanmeldden en anderen onderdoken. Talrijke kleine kinderen werden bovendien aan onbekenden toevertrouwd door hun Joodse ouders vòòr hun deportatie. Van de aldus uit het openbare leven verdwenen Joden zijn er veel gered, een grove schatting is 25.000. Helaas zijn vele anderen door toeval of verraad gevonden en in een vernietigingskamp of elders alsnog vermoord.


Alexander Wamsteker gaf hier onderdak aan een Joodse echtpaar.

Bouwerstraat 11Dit echtpaar was Benjamin Frankfort (1870 - 1942) en Rebecca Frankfort - Vomberg (1871 - 1942).  Zij werden verraden. De politieman W., die veel Joden heeft gearresteerd, beweerde tijdens het naoorlogse proces tegen hem, dat het ging om verraad door een medewerker van het Gewestelijk Arbeidsbureau. Nadat W. de tip over het echtpaar Frankfort had ontvangen ging hij er de 28e oktober 1942 op af. De rechercheur E. kreeg de opdracht hem te vergezellen. Deze verklaarde dat hij pas onderweg  van W. te horen kreeg waarom het ging. Volgens eigen zeggen schrok hij daar erg van, maar hij had geen andere keus dan mee te gaan. E. belde aan, W. stelde zich achter het huis op. Zowel het echtpaar Frankfort als Wamsteker werden gearresteerd. Bij de huiszoeking die volgde vond E. bonkaarten voor levensmiddelen. Die speelde hij Wamsteker in handen om ze te laten verbergen, zo getuigde hij tijdens het proces.

De arrestanten werden naar het bureau gebracht. De volgende dag werd het echtpaar Frankfort door W. naar de SD in Arnhem gebracht. Hun dochter Martha kreeg op 3 november 1942 bezoek van W. Hij kwam haar kleren van haar vader brengen. Voor de naoorlogse rechtbank verklaarde Martha zeker te weten dat W. verschillende eigendommen had achtergehouden. Wamsteker werd in het kamp Amersfoort opgesloten. In de loop van 1943 is hij weer vrijgelaten.

Het adres op de kaart